Wat is horchata?

Horchata is een Valenciaans drankje, gemaakt van ‘chufas’ (aardamandelen), water en suiker. Het is een verfrissende drank die vooral tijdens de ‘merienda’ gedronken wordt, oftewel het zoete middag tussendoortje in de warmere maanden. In Valencia wordt het drankje in traditionele versie aangeboden, maar er zijn een hoop varianten.

Gerst en water?

Vaak wordt gezegd dat horchata een Valenciaans drankje is en dat het uit de regio Valencia komt. Echter is het niet 100% zeker dat dit zo is. Het woord komt namelijk uit het Italiaans en refereert waarschijnlijk naar het drankje ‘agua de cebada’ (gerst), een Spaanse benaming. Wanneer horchata Spaans zou zijn, zou het taalkundig ‘horchada’ geheten hebben. Het Italiaanse woord stamt hoogstwaarschijnlijk af van het Latijnse ‘hordeata’, wat ‘gemaakt met gerst’ betekent. In de loop der tijd veranderde gerst naar bijvoorbeeld granen, rijst en amandelen. Echter is het van origine een gerstwaterdrankje met een donkere kleur.

De Valenciaanse horchata wordt gemaakt van chufas, aardamandelen. Dit is de knol van de chufaplant. Dit werd al gebruikt in het oude Egypte en waren giften die bij de graftombes van farao’s werden neergelegd. Ook de Perzen en Arabieren gebruikten de chufas al en vertelden over de voordelen van de amandelen; het bevordert namelijk de spijsvertering. Ook werd het als medicinale drank gebruikt voor extra energie.

Horchataproces

Hoe wordt horchata gemaakt? Het begint met het wassen van de knol van de chufaplant. Vervolgens worden de chufas in een molen gemaald en meerdere malen ingedrukt waardoor er een extract vrijkomt. Om het proces te voltooien wordt er suiker toegevoegd en wordt er gezift. In principe zijn dit de enige ingrediënten die bij een horchata te pas komen. Er zijn ook horchata’s waarbij geen suiker is toegevoegd. In Valencia wordt voornamelijk deze variant verkocht, maar ook kun je een ‘horchata granizada’ bestellen; met gecrushed ijs.

Even dippen…

Rond de merienda zitten veel Valencianen te nippen aan hun horchata. Maar dat is nog niet het enige; er wordt ook wat in het melkachtige drankje gedipt, maar wat? Dat is een fartón (fartó in het Valenciaans): een soort zoete broodstengel. Op de stengel zit geglazuurde suiker en dit dip je in het drankje. De sponsachtige zoete fartón kan ook los worden gegeten, maar in combinatie met de horchata is het nog net iets lekkerder. Op deze manier neemt de stick het drankje op… Lekker!

De Valencianen combineren de fartón ook met andere drankjes, voornamelijk warme zoals ‘chocolate a la taza’ (dikkere chocoladedrank) of een café con leche. Zelf een fartón maken? De snack bestaat maar uit een aantal ingrediënten: bloem, melk, suiker, olie, ei en gist. Hoewel het drankje, door koning Jaime I het ‘pure goud’ genoemd, al eeuwenlang bestaat, is de fartón wat moderner. In de jaren ’60 bedacht de familie Polo een langwerpig zoet en zacht broodje. Door de sponsachtige structuur absorbeerden ze perfect de horchata.

Donde está la horchata?

Oftewel… waar kun je de horchata verkrijgen? Her en der op straat vind je wagentjes waar je horchata kunt kopen, maar wanneer je liever even ergens wilt zitten en van een horchata wilt genieten, dan kun je van de onderstaande spots gebruik maken. Plekken waar je voor het drankje terecht kunt, worden ook wel ‘horchaterías’ genoemd.

Horchateria Daniel

In de Mercado de Colon zijn verschillende horecagelegenheden gevestigd. Eén daarvan is Horchateria Daniel met twee fijne terrassen. Het bedrijf is gestart door Daniel Tortajada (geboren in 1933). Al op 16-jarige leeftijd begon hij met het maken van horchata en in 1960 startte hij zijn eerste bedrijf. In 1986 kreeg zijn drankje zelfs het D.O. (Denominación de Origen) label, wat producten krijgen wanneer ze tot een bepaald classificatiesysteem behoren. Tegenwoordig is de derde generatie Tortajada bezig met het runnen van het horchata familiebedrijf. In de Valenciaanse markt kun je van dit drankje genieten.

• Mercado de Colon, Carrer de Jorge Juan 19
• Website
• Maandag t/m zondag: 10.00-21.00 uur

Horchatería Santa Catalina

Eén van de oudste horchaterías van Valencia is Santa Catalina, gelegen naast de Santa Catalina kerk in hartje centrum. Al meer dan twee eeuwen is Santa Catalina een begrip in Valencia. Stap binnen en het lijkt alsof de tijd stil heeft gestaan. Aan de muren vind je diverse keramiekvoorstellingen. Sommige stukken komen zelfs uit de veertiende eeuw! Zitten er bij het gezelschap personen die het drankje toch niet zo geslaagd vinden? Je kunt bij Santa Catalina ook terecht voor verse churros en buñuelos.

• Plaza de Santa Catarina 6
• Website
• Maandag t/m zondag: 8.30-21.30 uur

Zelf horchata maken?

Mocht je het melkachtige drankje zó lekker vinden en het thuis niet kunnen vinden? Dan is het altijd nog een optie om zelf aan de slag te gaan! Dit gaat als volgt; de chufas dien je heel goed te wassen en wanneer deze geheel schoon zijn in een bak met ijskoud water te leggen voor 12-14 uur.

Wanneer deze tijd voorbij is, moeten de chufas opnieuw goed gewassen worden. Het water dient vervangen te worden en wanneer het water helemaal helder is, zijn de chufas goed schoon.

In een vijzel kun je de chufas pletten en daarbij doe je water zodat de vrijgekomen olie niet verdwijnt. Een makkelijkere manier is om de chufas in een keukenmachine te doen. Voeg water en kaneel toe en laat het mengsel twee uur rusten op een koele plek. Voordat je suiker gaat toevoegen, dien je het mengsel eerst te zeven. Wanneer de suiker is toegevoegd, heb je een melkachtige substantie die je in de koelkast kunt zetten.

Andere horchata’s

Behalve de beroemde horchata zijn er nog enkele andere soorten horchata’s:

• Horchata de ajanjolí: vooral uit de Latijns-Amerikaanse en Caribische keuken. Dit drankje wordt gemaakt van sesamzaden, water, suiker en optioneel vanille.
• Horchata de almendra: dit drankje wordt vooral in de Spaanse provincies Murcia, Albacete en Almería gedronken. Het is een variant op de traditionele versie. Dit drankje wordt gemaakt van water, suiker, kaneel en amandelen en wordt met ijs geserveerd.
• Horchata de arroz: deze variant wordt voornamelijk in Mexico, Guatemala, Honduras en El Salvador. Dit drankje wordt gemaakt van rijstpoeder, witte suiker, kaneel, melkpoeder en vanille. In sommige recepten komen ook amandelen, kokos en pitjes van de boomkalebasvrucht. Het drankje wordt in Latijns-Amerika vaak gedronken bij specifieke gerechten, zoals het Mexicaanse ‘cochinitapibil’ (een langzaam geroosterd varkensvleesgerecht).
• Horchata de coco: ook deze variant wordt voornamelijk in Mexico gedronken. De bijbehorende ingrediënten: rijst, suiker, verse kokos, kokoswater, vanille, kaneel en ijs.
• Pepitada: misschien de meest opvallende variant, dit wordt namelijk gemaakt van de pitjes en de pulp van de Galia meloen. Daarbij komt water en suiker en ook deze variant wordt voornamelijk in Mexico genuttigd.

Fiesta & horchata

Met het idee dat horchata een onwijs gezond en verfrissend drankje is, kun je het je bijna niet voorstellen dat het ook gedronken wordt tijdens feestjes… Erbij moet wel verteld worden dat de horchata als inspiratie dient voor dit drankje: Orochata van Licor43. Het zachte en mediterrane drankje is perfect voor een warme zomerdag!

Interessante en medische weetjes!

• Er zitten meer vezels in horchata dan in een kiwi;
• Horchata bevat geen cholesterol;
• Horchata bevat onder andere vitamine C, E, mineralen zoals fosfor, magnesium en calcium;
• Horchata verbetert de stoelgang;
• Horchata vermindert de kans op slagaderverharding;
• Horchata vermindert de kans op darmkanker;
• Het is één van de basisonderdelen van het Mediterrane dieet;
• Het drankje wordt aangeraden aan kids en zwangere vrouwen;
• De Valencianen hebben horchata in Spanje geïntroduceerd.