De ‘Virgen de los Desamparados’ is één van de drie beschermheiligen van de stad Valencia. In het Nederlands heet ze de Heilige Maagd van de Hulpbehoevenden. Het is een belangrijke beschermheilige voor de Valencianen. Je kunt haar vinden in de basiliek aan het Plaza de la Virgen. Haar beeld en de Virgen zelf worden in Valencia ook wel ‘La Geperudeta’ genoemd, oftewel ‘De Gebochelde’, vanwege haar licht voorovergebogen nek.
Virgen de los Desamparados
De Virgen de los Desamparados is één van de vele titels van de heilige Maria. De Heilige Maagd van de Hulpbehoevenden is een van de zeven iconen in Spanje. Ze wordt altijd afgebeeld met een lelie in haar hand en het kindje Jezus op haar andere arm.
De Maagd van de Hulpbehoevenden wordt in Valencia al sinds 1410 vereerd. In dat jaar werd de eerste zorginstelling voor verstandelijk gehandicapten ter wereld geopend in de stad, en de Maagd werd aangesteld als de beschermheilige van deze instelling. Door de eeuwen heen werd ze steeds populairder in Valencia, totdat ze in 1885 tot beschermheilige van heel de stad werd verklaard.
De basiliek op Plaza de la Virgen is aan haar toegewijd. Ze staat hier bij het hoofdaltaar. Sinds de negentiende eeuw wordt zij bewaakt door de beelden van San Vicente Mártir en San Vicente Ferrer, de andere twee beschermheiligen van de stad Valencia.
Wanneer
De feestdag van de Virgen de los Desamparados vindt altijd plaats op de tweede zondag in mei. In 2023 vindt deze feestdag plaats op zondag 14 mei. Op vrijdag 12 mei en zaterdag 13 mei wordt er ook al feest gevierd.
Viering
Het feest begint eigenlijk al op vrijdag en zaterdag voor de feestdag zelf. Op deze dagen worden er verschillende voorstellingen met dans en muziek georganiseerd op Plaza de la Virgen. Op zaterdagavond is de voorpret het grootst, met verschillende uitvoeringen op het plein en een grote vuurwerkshow in het Turiapark, ter hoogte van de Torres de Serranos. Dan wordt de avond afgesloten met een typisch Valenciaanse dans op het Plaza de la Virgen.
De dans die je deze dagen vaak ziet terugkomen is de ‘dansà’. Deze vorm van dansen is eeuwenoud in Valencia en was van oorsprong een heidense dans ter ere van de goden van de vruchtbaarheid. Later is deze dans opgenomen in de christelijke traditie. Tegenwoordig wordt er gedanst onder begeleiding van de ‘tabalet’ en de ‘dolçaina’, een trommel en hoorn van Moorse afkomst.
Op zondagochtend om 05:00 uur is er een mis in de basiliek op Plaza de la Virgen. Deze mis is extra vroeg, omdat lang geleden de boeren deze bijwoonden voordat ze vroeg in de ochtend het land opgingen voor hun werk.
Om 8.00 uur begint er een mis voor kinderen in de openlucht, op het plein zelf. Hiervoor wordt speciaal een altaar gebouwd op het plein.
Om 10.30 uur begint de verplaatsing van het beeld van de Virgen de los Desamparados. Vanuit de basiliek wordt zij naar de kathedraal gedragen. Dit wordt in het Spaans ’traslado’ genoemd. Dit is voor de Valencianen één van de hoogtepunten van de feestdag!
Om 14.00 uur ’s middags vindt er op het Plaza Ayuntamiento een mascletà plaats. Een mascletà is een vuurwerkspektakel met vooral knalvuurwerk. Dit wordt op een bepaald ritme afgestoken. Het oorverdovende vuurwerk is erg populair in Valencia en trekt altijd grote menigtes. Dit is hetzelfde vuurwerk wat tijdens Las Fallas wordt afgestoken.
Om 19.00 uur is er nog een processie. Deze start op Plaza de la Virgen en gaat via Carrer dels Cavallers, Plaça del Tossal, Carrer de la Bosseria, Mercado Central, Avinguda de María Cristina, Carrer de San Vicent Màrtir, Plaza de la Reina, Carrer del Mar, Carrer de les Avellanes en Carrer del Palau, voordat de optocht eindigt bij de basiliek. Er worden dan veel bloembladeren naar de processiegangers gegooid.
Wist je dat…
- Het beeld van de Virgen de los Desamparados meer dan eens beschadigd is tijdens de ‘traslado’? Tijdens deze chaotische optocht van de basiliek naar de kathedraal proberen veel mensen het beeld aan te raken, waardoor het een paar keer schade opliep. De laatste keer dat dit gebeurde was in 2017, toen één van de deuren van de Basiliek door de menigte van de scharnieren geduwd werd en tegen het beeld aanviel.
- Het beeld tijdens de Spaanse burgeroorlog in het hoofd geschoten werd? Veel Republikeinen waren tijdens de burgeroorlog fel antireligieus. In 1936 drong een groep de basiliek binnen en vernielde de kapel waar het beeld stond. Het beeld zelf werd drie keer in het hoofd geschoten. Laat ‘s avonds liet de burgemeester het beeld stiekem naar het gemeentelijk archief verplaatsen, waar het achter een dubbele muur verstopt werd tot het einde van de burgeroorlog.
